Raport: przemoc domowa jest kosztowna, także dla państwa

Współpracując z Niebieską Linią Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, badacze ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie próbowali oszacować skutki ekonomiczne przemocy domowej w Polsce.

Poza skutkami psychicznymi i fizycznymi przemoc domowa powoduje znaczne koszty dla jej ofiar i dla państwa - wynika z raportu przygotowanego przez Szkołę Główną Handlową oraz Niebieską Linię Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

"Badanie pokazało, że konsekwencje przemocy domowej mają nie tylko charakter fizyczny, psychiczny czy społeczny, ale także bardzo wyraźny skutek ekonomiczny. Koszty ponoszone są zarówno przez osoby doznające przemocy (...), jak i przez system publiczny" - to jeden z wniosków płynących z raportu "(Nie)widzialne koszty przemocy domowej w Polsce".

Od ok. 17 tys. do nawet 188 tys. zł - tyle może kosztować przemoc domowa w ciągu pierwszych dwóch lat od jej zgłoszenia instytucjom zewnętrznym.

W swoich obliczeniach badacze odnieśli się do kosztów ponoszonych przez osoby, wobec których stosowana jest przemoc: wsparcia psychologicznego, psychiatrycznego i prawnego oraz dotyczących kwestii mieszkaniowych i możliwych trudności w znalezieniu lub utrzymaniu zatrudnienia.

Ponadto wzięli pod uwagę koszty ponoszone przez systemy ochrony zdrowia, zabezpieczenia społecznego, wymiaru sprawiedliwości i wsparcia rynku pracy, a także odnoszące się do procedury niebieskiej karty.

"Według badań 90 proc. osób dotkniętych przemocą domową, które korzystały z pomocy jakichkolwiek służb, instytucji czy organizacji, było na jakimś etapie objętych działaniem tej procedury. W 2023 r. wszczęto 54 tys. procedur niebieskiej karty. Większość osób doświadczających przemocy stanowiły kobiety (51,6 tys.). Małoletnich osób doświadczających przemocy było 17 tys., najmniejszą grupę osób doświadczających przemocy stanowili mężczyźni, których było niespełna 9,2 tys." - wskazali.

Jednocześnie podkreślili, że o ile liczba wszczętych procedur jest głównym źródłem informacji na temat skali występowania przemocy domowej w Polsce, o tyle eksperci zwracają uwagę na niski stopień zgłaszania przemocy, co oznacza, że liczby te prawdopodobnie nie oddają w pełni skali tego zjawiska.

Zdaniem autorów raportu przeprowadzona analiza ujawnia, jak wielu danych brakuje, by rzetelnie i systemowo szacować w Polsce koszty przemocy domowej. Prowadzi to do sytuacji, w której trudno oszacować faktyczne koszty funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy domowej i ochrony przed nią. W konsekwencji trudno prowadzić rzetelne działania mające usprawnić i zwiększyć jego skuteczność.

Zaprezentowane koszty dotyczą jedynie sytuacji gospodarstw domowych z kobietą doświadczającą przemocy, mającą lub niemającą dzieci. Nie uwzględniono specyfiki sytuacji innych grup narażonych na przemoc domową, w tym osób starszych, z niepełnosprawnościami, osób nastoletnich/młodych dorosłych, mężczyzn czy też osób z doświadczeniem uchodźstwa/migracji.

Z analizy wykluczone zostały sytuacje ekstremalne, kończące się śmiercią osób doznających przemocy lub stosujących przemoc, a także koszty umieszczenia dzieci w pieczy zastępczej. Nie wprowadzono różnicowania kosztów w zależności od typu występującej przemocy, w związku z tym przedstawione w raporcie szacunki mają charakter łączny, nieuwzględniający np. specyficznych kosztów związanych z przemocą seksualną.

Katarzyna Czarnecka (PAP)