Zdanowska: Kryzys mieszkaniowy jednym z najpoważniejszych wyzwań dla samorządów

Zdanowska zabrała głos przy okazji przegłosowania przez KR opinii wzywającej Komisję Europejską do przedstawienia planu walki z kryzysem mieszkaniowym w miastach i regionach w całej Europie. W dokumencie podkreślono, że przystępne cenowo mieszkania powinny stać się jednym z priorytetów w kolejnym wieloletnim budżecie UE.

„Wszystkie europejskie miasta (...) dostrzegają pilną konieczność zapewnienia dostępu do przystępnych cenowo mieszkań, szczególnie dla młodych ludzi. To dla samorządów lokalnych jedno z najważniejszych wyzwań” – powiedziała Zdanowska.

Prezydent Łodzi podkreśliła, że zdolność szybkiego odpowiadania na te potrzeby będzie decydować o rozwoju miast, ich konkurencyjności oraz atrakcyjności dla osób w wieku produkcyjnym. „Dlatego jest to sfera publiczna, która musi być wspierana finansowo przez władze krajowe i UE. Samorządy nie są w stanie z własnych budżetów stawić czoła wszystkim kryzysom, począwszy od mieszkaniowego poprzez klimatyczny, demograficzny, energetyczny czy migracyjny” – zaznaczyła.

Zdanowska zwróciła uwagę, że wiele europejskich samorządów dysponuje starym zasobem mieszkaniowym wymagającym pilnej i kompleksowej renowacji. „Są to potencjalne domy dla naszych mieszkańców. Jako prezydent Łodzi nie dysponuję jednak wystarczającymi środkami na zakończenie rewitalizacji kamienic w Łodzi” – powiedziała Zdanowska. „Choć realizuję ten proces od ponad 15 lat, nie jesteśmy jeszcze nawet w połowie drogi” - dodała.

W ramach niedawnego przeglądu śródokresowego polityki spójności KE wskazała na możliwość przekierowania przez państwa członkowskie części funduszy z polityki spójności na cele mieszkaniowe. Jednak zdaniem członków KR samo przesunięcie zasobów w ramach polityki spójności nie rozwiąże problemu. Według nich wprowadzenie nowych priorytetów w kolejnym wieloletnim budżecie UE powinno iść w parze z odpowiednim finansowaniem europejskim.

„Dostęp do mieszkań stał się głównym czynnikiem nierówności w Europie. Miasta są w epicentrum problemu i chcemy być punktem wyjścia dla jego rozwiązania, dlatego prosimy UE o zapewnienie nam większego finansowania, abyśmy mogli odpowiedzieć na potrzeby naszych mieszkańców” – powiedział autor opinii, burmistrz Barcelony Jaume Collboni Cuadrado.

KR zachęca państwa członkowskie do przekierowania niewykorzystanych środków z krajowych planów odbudowy i odporności na instrumenty finansowe wspierające budowę przystępnych cenowo mieszkań we współpracy z władzami lokalnymi. Komitet argumentuje również, że nadchodząca reforma zasad udzielania pomocy publicznej w UE powinna znieść ograniczenia dot. pomocy państwa dla tworzenia lub renowacji przystępnych cenowo mieszkań.

„Dajcie nam odpowiednie narzędzia, finansowanie i zaufanie, a my dostarczymy rezultaty. Miasta, regiony, gminy trzymają klucze – a UE musi otworzyć drzwi” – powiedziała podczas debaty Kata Tutto, przewodnicząca KR.

Jak wynika z zaprezentowanych przez KR danych, między 2010 a 2023 rokiem ceny domów w UE wzrosły średnio o 48 proc., a czynsze o 22 proc. W rezultacie 10,6 proc. Europejczyków mieszkających w miastach boryka się z nadmiernymi kosztami mieszkaniowymi stanowiącymi ponad 40 proc. ich dochodu rozporządzalnego.

Komisja Europejska planuje przedstawić Europejski Plan Dostępnych Mieszkań na początku 2026 roku. Jednak regiony i miasta podkreślają, że głębokość i różnorodność form kryzysu mieszkaniowego w UE wymaga rozwiązań na poziomie lokalnym i regionalnym, dlatego ich udział w przygotowaniu i realizacji planu jest kluczowy.

Europejski Komitet Regionów jest organem doradczym Unii Europejskiej, powołanym do życia w 1994 r. na mocy Traktatu z Maastricht. Jego rolą jest reprezentowanie interesów władz lokalnych i regionalnych w procesie legislacyjnym UE. Komitet składa się z 329 członków i 329 zastępców, którzy są wybierani spośród przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych państw członkowskich.

KR wydaje opinie na temat propozycji legislacyjnych Komisji Europejskiej, które mają bezpośredni wpływ na regiony i miasta i dotyczą m.in. spójności terytorialnej, polityki społecznej, transportu, edukacji czy ochrony środowiska. Opinie te nie są wiążące, ale mają na celu zapewnienie, że głos władz lokalnych i regionalnych jest uwzględniany w procesie decyzyjnym UE.

Polska ma w Komitecie Regionów 21 przedstawicieli oraz 21 zastępców.

mam/ aba/