Hołownia: złożę projekt uchylający przepis dot. nieodpłatnych gruntów dla Kościoła katolickiego

W czwartek marszałek Hołownia przedstawił na konferencji prasowej w Sejmie dane z raportu Najwyższej Izby Kontroli "Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych oraz niektórych związanych z nimi podmiotów przez wybrane jednostki publiczne". Kontrola dotyczyła lat 2021 - 2023. Marszałek zlecił ją w marcu ub. roku; trzyletni zakres kontroli wynikał z fizycznych możliwości NIK-u do zbadania - podkreślił Hołownia.

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia zapowiedział złożenie inicjatywy ustawodawczej, która uchyli przepisy zakładające, że osoby prawne Kościoła katolickiego mogą otrzymać nieodpłatnie grunty z państwowego funduszu. Jak dodał, decyzja zapadła po raporcie NIK o finansowaniu kościołów i innych związków wyznaniowych.

Wyjaśniając powód zlecenia przeprowadzenia kontroli zaznaczył, że było to powodowane, tym, o czym mówi od pięciu lat, od kiedy jest w polityce. "Czyli chęcią uporządkowania spraw, które w Polsce nie są uporządkowane" - mówił. "Ponieważ jestem państwowcem, postanowiłem zacząć rozwiązywać ten problem, a rozwiązać problem można tylko wtedy, jeżeli ma się precyzyjnie napisaną diagnozę" - dodał Hołownia.

Odnosząc się do raportu NIK, marszałek wskazał, że przepływ finansowy z latach 2021 - 2023 między państwem a kościołem wyniósł blisko 17,5 mld zł, z czego ok. 95 proc. środków otrzymał Kościół katolicki i organizacje z nim związane (16,5 mld zł). Z tej kwoty 6 miliardów zł to wynagrodzenia dla nauczycieli religii, prawie 2 mld zł wynika ze zwolnień podatkowych i darowizn, a kolejne 6 miliardów kościoły otrzymały w formie dotacji.

"Raport pokazuje, że w tych latach dochodziło dość regularnie do omijania trybu konkursowego w przydzielaniu środków z budżetu państwa na rzecz kościoła (...). Szczególnie dotyczy to rezerwy, która była w dyspozycji Prezesa Rady Ministrowa - wówczas Mateusza Morawieckiego" - powiedział Hołownia.

Marszałek wskazał, że w latach 2021-2023 Kościołowi katolickiemu i instytucjom z nim związanym przydzielono około 160 dotacji na kwotę ok 200 mln zł, a 106 z nich odbyła się poza trybem konkursowym.

Jak dodał, w 15 z 18 badanych przez NIK dotacji przekazanych przez KPRM "nie było przesłanek do zastosowania trybu pozakonkursowego". "Raport NIK pokazał wyraźnie, że potrzebne jest wprowadzenie mechanizmów weryfikacji" - stwierdził Hołownia. "To jest sytuacja, którą ewidentnie trzeba uszczelnić. Proszę to traktować jako ostrzeżenie, a nie jako propozycję" - podkreślił.

"NIK stwierdza, że KPRM udzielał dotacji również w takich sytuacjach, jak przeprowadzenie pierwszego etapu budowy Warmińsko-Mazurskiego Centrum Szermierki i Kultury Fizycznej, albo wykonanie konstrukcji oranżerii w Ośrodku Wypoczynkowo-Rehabilitacyjnym w Myczkowcach pod kątem montażu przyziemnych paneli fotowoltaicznych oraz szerokie wykorzystanie do edukacji ekologicznej pod kątem flory rodzinnej jak i roślin z basenu Morza Śródziemnego" - wymienił Hołownia. Dodał, że "takich przykładów w tym raporcie jest więcej".

Wśród działań wzbudzających wątpliwości marszałek Sejmu wymienił też m.in. wspieranie organizacji kościelnych przez Lasy Państwowe. Jak powiedział, w latach 2021 - 2023 na cele promocyjne wydano niemal 8 mln zł.

"Wydatki otrzymała między innymi fundacja Lux Veritatis na produkcję i emisję promocyjną edukacyjnych audycji telewizyjnych na antenie telewizji Trwam, było to ponad 730 tysięcy zł. Lasy państwowe finansowały też studia podyplomowe pracowników w Akademii Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, to prawie pół miliona złotych" - wskazał marszałek Sejmu. "NIK ocenia, że ponad 50 proc. tych darowizn zostało dokonanych z naruszeniem przepisów, dlatego że nie wpisywały się w cele związane z pożytkiem publicznym" - podsumował.

Hołownia powiedział też o utrzymywanych z budżetu państwa kapelanach, których liczba w badanym okresie "wzrosła o 13 proc., o ponad 150 etatów". Podkreślił, że chodzi głównie o kapelanów w szpitalach i jednostkach opieki zdrowotnej, ale nie tylko.

"Jestem w stanie absolutnie zrozumieć, że służby mundurowe muszą mieć swoich kapelanów. Tam pełni się służbę związaną z bardzo poważnymi elementami, czasami życiem, śmiercią. Jestem w stanie to zrozumieć, ale nie rozumiem, po co są kapelani w Krajowej Administracji Skarbowej. Nie wiem, po co tego rodzaju działalność w Lasach Państwowych" - powiedział.

Marszałek Hołownia poruszył też temat Funduszu Kościelnego i rekompensaty za majątki utracone przez Kościół na ziemiach utraconych na wschodzie.

"Po prostu tam stracili, to tutaj dostaną w pieniądzach składki na ubezpieczenie społeczne. Tak to było wymyślone, tak to działa. Ale działa też mechanizm ustawy uchwalonej na moment przed demokratyczną zmianą w Polsce, jeszcze przez komunistyczny rząd, która stanowi, że te osoby prawne Kościoła Katolickiego, które po 8 maja 45 roku podjęły działalność na tzw. Ziemiach Odzyskanych, mogą mieć przekazane nieodpłatnie grunty rolne" - powiedział Szymon Hołownia.

Hołownia podkreślił, że 80 lat po II wojnie światowej "powinniśmy powiedzieć stop temu procesowi". Przywołał dane, wedle których w latach 2021 - 2023 wciąż przekazywane były Kościołowi ziemie na podstawie podanych przepisów. Chodzi o 144 hektary nieruchomości.

Marszałek Sejmu zapowiedział, że złoży inicjatywę ustawodawczą uchylającą art. 70a ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP. "Pytam: ile jeszcze tych mechanizmów potrzebujemy?" - podkreślił.

"Myślę, że to nie ma wiele wspólnego ze sprawiedliwością społeczną" - dodał. Jak zaznaczył, ten przepis "nie ma racji bytu". "Te ziemie od dawna są polskie, te ziemie nie potrzebują już tego rodzaju mechanizmów" - stwierdził. Według marszałka sam Fundusz Kościelny powinien zostać docelowo zlikwidowany, jednak w sposób niekrzywdzący tzw. kościołów mniejszościowych.

Szymon Hołownia zapowiedział, że zleci przeprowadzenie kolejnej kontroli. Ma ona dotyczyć wspierania Kościoła przez spółki skarbu państwa.(PAP)

mt/ nl/ par/ lm/